سوالاتی از کاندیداهای ریاست جمهوری در زمینه اقتصاد

 

 

چند روز پیش فردی از صدا و سیما با من تماس گرفت و در خواست داشت که سوالاتم  در در زمینه اقتصادی را از کاندیداهای ریاست جمهوری بصورت کلیپ ضبط کنم و برای ایشان ارسال کنم تا در مناظره های تلوزیونی کاندیدا ها مورد استفاده قرارگیرد، به ایشان عرض کردم که این کار برایم مقدور نیست ولی اگر محور ها را بفرستند سوالاتی که به نظرم میرسد را بصورت مکتوب ارسال خواهم نمود. ایشون لطف کرد و هفت محور زیر را فرستاد و من در پنج مورد از این محور ها سوالاتی را طرح کردم که در اینجا به اشتراک می گذارم .

 

محورهای هفتگانه اقتصادی برای طرح سؤال در مناظرات انتخاباتی:

1-جهش  تولید (الگوی محوری رشد تولید، سرمایه گذاری و تامین مالی تولید، بهبود محیط کسب و کار)

2-مشارکت مردم در اقتصاد (بورس، اشتغال، حقوق و دستمزد، مشارکت نخبگان در اقتصاد)

3-تگذاری در بهره وری و بهینه سازی انرژی: ناترازی انرژی (برق/ گاز/ آب/ بنزین)

4-یارانه ها و ارز ترجیحی

5-محرومیت زدایی و رفع فقر

6-شفافیت و مبارزه با بسترهای فساد

7-دیپلماسی اقتصادی (تحریم)

 

سوالات من :

سوالات محور 1-

الف – مهمترین و محوری ترین مشکلات  تولید در کشور را چه می دانید و برای رفع آنها چه راه کارهائی دارید؟

ب- به نظر میرسد یکی از مشکلات تولیدات عمده صادراتی  در کشور چه در پتروشمی ها و چه در صنایع معدنی ، تکمیل نبودن زنجیره ارزش و تولید و صادرات مواد پایه و خام با ارزش افزوده بسیار کم و آلایندگی بالا می باشد بطوری که بسیاری از این صنایع عمدتا متکی بر یارانه های مستقیم و غیر مستقیم و رانت های مختلف و از جمله رانت نرخ ارز هستند و بدون آنها کارکرد اقتصادی ندارند . تا حدی که برخی معتقدند که این صنایع  عملا دانسته یا ندانسته ( از  سوی ایران) از طریق سیستم تقسیم کار جهانی به  کشور تحمیل شده اند . نظر شما در این رابطه چیست و اگر تائید می کنید برای نجات این صنایع چه راه کارهائی دارید؟

ج- یکی از مشکلات تولید در کشور مقیاس اقتصادی و تعدد واحدهای تولیدی است . بر اساس مطالعاتی که شده است به دلیل فقدان ت توسعه صنعتی در اغلب قریب به اتفاق رشته های صنعتی بدون ضابطه مجوز داده شده بطوری که در مقایسه با اغلب کشورهای جهان تعداد واحدهای تولیدی در اغلب رشته ها چندین برابر دیگر کشورهاست و مقیاس بنگاه های تولیدی نیز اقتصادی نیست ولذا این بنگاه ها نیز عمدتا رانت جو هستند . نظر شما در این رابطه چیست ؟ و اگر تائید می کنید راه کار شما چیست؟

د- به نظر شما  آیا بدون در دست داشتن یک برنامه منسجم توسعه همه جانبه که بر مبنای مطالعات آمایش سرزمین تدوین شده باشد و بدون یک برنامه جامع توسعه صنعتی که  هماهنگ و در چارچوب آن برنامه توسعه باشد می توان به جهش تولید رسید ؟ و آیا چنین برنامه هائی در کشور تدوین شده است؟ نظر و راه کار شما چیست؟

ه- بر مبنای تئوری های اقتصادی یکی از ضرورت های توسعه سرمایه گزاری، خصوصا در بخش تولید صنعتی ، ثبات اقتصادی و پیش بینی پذیر بودن روند پارامترهای اصلی اقتصادی است و در غیر اینصورت اصولا  تکمیل مطالعات جامع فنی- اقتصادی یک سرمایه گزاری و یک طرح تولیدی امکان پذیر نیست و هرچه بی ثباتی بیشتر شود خصوصا سرمایه گزاری های دیر بازده مولد کمتر خواهد شد و متاسفانه اقتصاد ایران  در گیر بی ثباتی های  مزمن در پارامترهای کلیدی اقتصاد است . نظر و راه کار شما در این رابطه چیست؟

و- مشکلات کلیدی و اصلی محیط کسب و کار در کشور را چه میدانید و برای رفع این مشکلات چه برنامه ای دارید؟ برای روانسازی محیط کسب و کار به نفع سرمایه گزاری های مولد چه برنامه ای دارید.

ز- یکی از ضرورت های جهش تولید، سرمایه گزاری است. در شرایط تحریم امکان جذب سرمایه از خارج نیست و تجربه سال های اخیر این را نشان داده است و از سوی دیگر در داخل هم سیستم بانکی برای تامین سرمایه دچار مشکل است و  اغلب بانک ها قادر به تامین مالی نیستند . راه کار شما چیست؟

ح- بسیاری از اقتصاددانان کشور معتقدند که ساختارنهادی اقتصاد کشور به نفع رانت جو ها و غیر مولد ها و به ضرر مولد هاست . نظرشما در این رابطه چیست و چه راه کاری برای حل آن  دارید؟

ت- در حال حاضر صدها طرح و پروژه نیمه تمام در کشور وجود دارد که طبیعتا در معرض فرسایش هستند و هم بلااستفاده ماندن سرمایه صرف شده  و هم فرسایش و اصطهلاک آنها برای کشور خسارت است. برنامه شما برای این طرح ها و پروژه ها چیست؟ اما شاید مطلب مهمتر از نیمه تمام ماندن این طرح ها و پروژه ها این باشد که چرا این اتفاق افتاده است . آیا اگر این طرح ها و پروژه ها بر مبنای منافع ملی و در چارچوب برنامه و بر مبنای مطالعات جامع و برآورده های دقیق از هزینه و فایده آنها به مرحله اجرا گذاشته شده بودند، نیمه تمام می ماندند؟ برای رفع معضلات تصمیم گیری که منتج به این گونه طرح ها و پروژه های نیمه تمام می شود چه برنامه ای دارید؟

ی- تجربه نشان داده است که نمایندگان مجلس، ائمه جمعه و مقامات محلی در مناطق مختلف با هر انگیزه ای طرح ها و پروژه هائی را به بودجه ملی تحمیل می کنند که از منطق برنامه ای  برخوردار نبوده و با توسعه ملی منافات دارد و از مطالعات جامع فنی – اقتصادی هم برخوردار نیست . مواجهه شما با این گونه تحمیل های احتمالی چگونه خواهد بود؟

 

سوالات محور 2-

الف- در حال حاضر سازمان های نظامی و انتظامی و بعضا اطلاعاتی به صورت گسترده ای در بخش های مختلف اقتصادی از تولید تا تجارت و پیمانکاری حضور دارند تجربه نشان داده است که حضور این بخش ها در اقتصاد صرفنظر از اشکال قانونی آن به دلیل قدرمند بودن این دستگاه ها و زور و نفوذ آنها و دسترسی آنها به اطلاعات و برخورداری آنها از رانت های مختلف، رقابت اقتصادی را در همه عرصه ها از جذب سرمایه تا بازار و عرضه و غیره، مخدوش می کند و عرصه را برای حضور بخش خصوصی مستقل و واقعی تنگ می کند . نظر شما در این رابطه چیست و چه راه کاری در این رابطه دارید؟

ب- در ادامه سوال الف حضور گسترده شرکت های نیمه دولتی مشهور به خصولتی در اقتصاد و بنیاد ها و نهادهای اقتصادی که به قدرت هایی فراتر از دولت وصل هستند هم اثرات مشابهی دارد که  رقابت را مخدوش می کند و کارائی اقتصاد را از بین می برد این بنگاه ها و بنگاه های نیروهای مسلح همزمان از تسهیلات خصوصی و رانت های دولتی برخوردارند و نهادهای ضعیف حکمرانی قادر به کنترل و تنظیم آنها نیستند. نظر شما در این رابطه چیست و چه راه کاری در این رابطه دارید؟

ج- علیرغم تاکیدات بسیاری از مقامات کشور هنوز بنگاه های زیادی توسط بانک ها اداره میشوند که خصوصا در جذب تسهیلات بانکی رقابت را مخدوش می کنند و جائی برای ارائه تسهیلات به بخش خصوصی واقعی باقی نمی‌گذارند و اغلب به دلایل مختلف و خصوصا به دلیل دسترسی نسبتا نا محدود به منابع، از کارآمدی  هم برخوردار نیستند ، نظر و راه کار شما چیست؟

د- مشکلات اساسی در بورس را چه عواملی می دانید و راه کار شما برای حل آن چیست؟

به نظر میرسد یکی از مشکلات بورس هم تسلط بنگاه های مذکور (در سوالات ال تا ج فوق  )  است که با نفوذ و قدرت بازارسازی خود رقابت را مخدوش می کنند . نظر و راه کار شما چیست؟

ه- یکی  از مشکلات محوری اقتصاد و مدیریت کشور اغلب کارشناسان به تعابیر مختلف از آن یاد می کنند ضعف نظام ت گزاری، برنامه ریزی ، کنترل ، نظارت و تنظیم گری در دولت است. مواردی که  وظایف اصلی دولت های مدرن هستند. و از این مشکل تحت عنوان ضعف نظام حکمرانی یا نظام تدبیر یاد می شود و یکی از دلایل آن غلبه تصدی گری بر حکمرانی در دولت است . نظر شما در این رابطه چیست و چه راه کاری دارید؟

و- برای جلب مشارکت سازمان یافته نخبگان در ت گزاری ها و تصمیم سازی های اقتصادی چه برنامه ای دارید ؟

ز- وضعیت بهره وری عوامل مختلف کار و سرمایه را در اقتصاد چه گونه می دانید . به نظر شما بدون شکل گرفته یک اقتصاد کارآمد و بهره ور که بتواند از نظر بهره وری در تولید کالاها و خدمات و از نظر قیمت تمام شده ، با تولیدات جهانی رقابت کند ، می توان مشکل تولید ملی و اشتغال را به طور اساسی حل کرد ؟ برای ارتقاء  بهره وری  عوامل مختلف در سطح ملی چه برنامه ای دارید؟

 

 

سوالات محور3-

الف- یکی از اصل ترین مشکلات بخش انرژی کشور فقدان دستگاه حکمرانی  برای  ت گزاری یکپارچه ، برنامه ریزی منسجم، کنترل و نظارت و تنظیم گری در بخش است . نظر شما در این رابطه چیست ؟ راه حل را چه می دانید؟

ب- به نظر شما مهمترین دلایل ناترازی انرژی خصوصا در برق و گاز و بنزین چیست؟ و چگونه به این مرحله رسیده‌ایم ؟ و راه کارهای شما برای اصلاح روندهائی که کشور را به اینجا رسانده است چیست؟

ج – بهره وری در انرژی بسیار پائین است و برخی کارشناسان معتقدند که اگر بخواهیم شاخص شدت انرژی ایران را به متوسط آن در جهان برسانیم می توانیم بیش از 2 میلیون بشکه معادل نفت خام انرژی را آزاد کنیم  و به عبارتی 35 درصد از میزان مصرف انرژی کشور را  کاهش دهیم ، نظر شما در این رابطه چیست؟ چرا قوانین و مقرراتی که در این رابطه وجود دارد اجرا نشده است؟  و شما چه راه کاری برای اجرائی کردن آنها دارید؟

د- به نظر شما با وجود این پتانسیل عظیم ارتقاء بهره وری انرژی و با وجود آثار مثبت زیست محیطی آن ، تا وقتی به سطح مطلوبی از بهره وری انرژی وشاخص شدت انرژی نرسیده ایم افزایش تولید حامل های انرژی اولویت  دارد؟

ه- حجم عظیمی از اتلاف انرژی در فرایندهای تولید و توزیع انرژی وجود دارد ( پائین بودن راندمان تبدیل انرژی در نیروگاه ها، سوزاندن گازهای همراه نفت و مساله مشعل ها در صنعت نفت و ) راه کار شما در این زمینه چیست؟

و- تقریبا در تمامی میادین هیدروکربنی میزان تولید انباشتی و حتی تولید روزانه مان بسیار از کشور رقیب عقب است، علت این وضعیت را چه می دانید و راه کار شما برای حل این معضل چیست؟

ح- ت گزاری های بین المللی زیست محیطی به سمتی حرکت می کنند که هزینه آلاینده های زیست محیطی را به کشورهای آلوده ساز تحمیل کنند و به نوعی برای صادرات اینگونه کشورها تعرفه وضع کنند. در حال حاضر ایران در رتبه 10 کشور اول آلوده ساز محیط زیست جهان قراردارد و در صورت اجرائی شدن این ت ها صادرات ایران با محدودیت های قانونی بیشتری مواجه خواهد شد؟ برنامه شما در این مورد چیست؟

ت- محوری ترین معضلات زیست محیطی کشور را چه مواردی می دانید و برای مقابله با آن چه برنامه ای دارید؟

 

سوالات محور5-

الف- آیا فکر می کنید بدون رسیدن به یک اقتصاد کارآمد و پویا و بدون قرارگرفتن در مسیر توسعه همه جانبه و بدون تعامل منطقی با اقتصاد جهانی  و بدون ایجاد یک اقتصاد مولد با بهره وری قابل رقابت با رقبای جهانی و بدون فراهم کردن ثبات اقتصادی و زمینه سازی تشکیل سرمایه و سرمایه گزاری ، می توان شرایطی را فراهم کرد که مشکل اشتغال و فقر و محرومیت و زاد و ولد بطور ریشه ای حل شود؟ چگونه باید به چنین شرایطی دست یافت؟

 

سوالات محور 6-

الف- واقعیات مشهود نشان می دهد که انتصابات  و توزیع سمت های دولتی به شکل روزافزونی از شایسته سالاری فاصله گرفته و مبتنی بر پارامترهای دیگری غیر از شایستگی بوده است و نتایج مخربی را در پی داشته است و این یکی از عوامل مولد فساد است ت شما در این مورد چیست ؟ و با گروه های فشار که افرادی را برای اشتغال پست ها و سمت ها تحمیل می کنند چه برخوردی خواهید داشت؟

ب- به نظر می رسد غلبه رابطه سالاری در بدست آوردن پست ها و سمت ها و غلبه شرط وفاداری بر همه دیگر شایستگی ها و شرایط احراز، خصوصا در شرایط تضعیف روز افزون اعتقادات و ارزش ها ، کار را به جائی رسانده که پرونده داشتن و خصوصا دست داشتن در فساد مالی و اختلاس به شرط وفاداری تبدیل شده است یعنی جویای پست و سمت می خواهد با پرونده داشتن نشان دهد که مجبور به اطاعت و فرمانبرداری و وفاداری است چون هرگاه از وفاداری تخطی کرد می توانند پرونده اش را به جریان بیندازند . مهمترین علامت چنین پدیده ای  این است که بسیاری از فاسدین وفادار نه تنها مجازات نمی شوند بلکه ارتقاء پیدا می کند. نظر شما در این رابطه چیست؟ و چه برخوردی در این زمینه خواهید داشت؟